Loopbaanadvies: competenties & waarden
Soms gaat men er vanuit dat de competenties waar men goed in is ook het meeste werkplezier zullen opleveren. Volgens consulent Katja Oostergetel is een loopbaankeuze op basis van talenten alleen, geen goed idee. Professioneel loopbaanadvies houdt rekening met een complex maar verhelderend samenspel van capaciteit, talenten, ontwikkelde competenties en drijfveren. In dit artikel geeft zij toelichting daarop.
Talenten en competenties
Op basis van een betrouwbaar en valide instrument voor het in kaart brengen van persoonlijkheidskenmerken kunnen competenties vastgesteld worden die daar mee samenhangen. Omdat deze competenties bij de persoonlijkheid passen zijn het competenties die je ‘talent’ zou kunnen noemen. Het inzetten of ontwikkelen van de competentie gaat de persoon in kwestie makkelijk af. Mensen komen echter, wanneer ze zichzelf moeten beoordelen, soms tot hele andere beoordeling van competenties waarop ze hoog of juist laag scoren. De vergelijking van die twee is interessant. De vergelijking kan bijvoorbeeld blinde vlekken blootleggen of helder maken dat bepaalde competenties door inzet en KRACHT sterk ontwikkeld zijn. De vergelijking laat zien wat de KERN competenties zijn en waar POTENTIE in zit. Dit zijn de competenties die goed bij de werknemer te ontwikkelen zijn. Ook maakt de vergelijking duidelijk waar voor de werknemer een RISICO ligt. Mocht een groot beroep gedaan worden op deze competenties dan zal het hem meer energie en moeite kosten hierop een goed resultaat te halen.
Drijfveren of waarden
In de volgende stap in het onderzoek worden de op talent gebaseerde competenties vergeleken met drijfveren, ofwel, de competenties die iemand motiveren in zijn werk. Een match tussen de drijfveren, ook wel carrière waarden genoemd, en kenmerken van een functie bepalen in belangrijke mate de motivatie en bevlogenheid die iemand zal hebben in een functie. De vergelijking tussen die drijfveren en de talenten laat zien waar iemand ENERGIE van krijgt en welke competenties hij terug zou moeten zien in zijn werk om gemotiveerd te blijven.
De VALKUIL zijn competenties die hem wel gemakkelijk af gaan, maar die hem niet motiveren in zijn werk. Veel getalenteerde mensen doen waar ze goed in zijn, maar niet altijd wat ze ook leuk vinden om te doen. Dit onderscheid kan heel verhelderend werken en ruimte scheppen voor andere, beter passende keuzes. In de competenties waar de werknemer minder talent voor heeft maar die hem wel motiveren in zijn werk ligt een UITDAGING. De ontwikkeling van deze competenties zal nodige moeite kosten, omdat de werknemer er minder aanleg voor heeft. Maar omdat het wel plezier oplevert kan dit zeer de moeite waard zijn. Een RISICO wordt hier gevormd door competenties die niet motiveren en waarvoor de medewerker ook geen aanleg heeft.
Intelligentie
Uit een persoonlijkheidsonderzoek kan niet opgemaakt worden of iemand ook intelligent is, hoewel sommige competenties wel verband lijken te houden met intelligentie. Hoe ontwikkelbaar of bruikbaar bepaalde competenties zijn hangt af van de intellectuele capaciteiten waarover iemand kan beschikken. Ook is intelligentie een voorspellende waarde als het gaat om de mate van complexiteit die iemand kan bevatten in het uitvoeren van een bepaalde taak.
Opleidingsniveau is de meest gebruikte indicator voor het inschatten van iemands intelligentie niveau bij bijvoorbeeld selectie van personeel. Omdat functies op WO+ niveau schaars zijn, worden aangeboden functies veelal ingedeeld naar VMBO, MBO, HBO, WO niveau. Wie wel op WO+ niveau functioneert en graag wil werken loopt een grote kans op werk waarbij aanpassingen gedaan moeten worden aan de verwachtingen. De vergelijking van (natuurlijke) talenten met ontwikkelde competenties en drijfveren maakt inzichtelijk of dit problemen kan opleveren en op welk gebied die knelpunten dan te verwachten zijn. Door hier inzicht in te krijgen kunnen werkbare en waardevolle keuzes gemaakt worden. Wanneer het opleidingsniveau niet aansluit bij het vermoedelijke werk- en denkniveau is een capaciteiten onderzoek waardevol. Zo kan, in combinatie met andere factoren, een goed advies worden opgesteld voor passende loopbaankeuzes.
Conclusie
De inzet van natuurlijke talenten kost weliswaar weinig energie, maar motiveert alleen als deze ook aansluiten bij persoonlijke waarden. Ook is niet elk natuurlijk talent ook ontwikkeld op een professioneel niveau. Een deel van de natuurlijke talenten zullen gezien moeten worden als potentie en kunnen alleen professioneel ingezet worden als ze aandacht en tijd krijgen om te groeien. En verder zijn we soms heel goed in dingen die ons geen energie opleveren. Instrumenten die vooral talenten naar boven halen kunnen je wel een boost geven in zelfvertrouwen en het kan ontzettend leuk zijn om een dergelijk onderzoek een keer te doen. Maar professioneel loopbaanadvies houdt rekening met het complexe maar verhelderende samenspel van capaciteit, talenten, ontwikkelde competenties en drijfveren.
